استفاده از کودهای شیمیایی در میزان بالا و بیش از نیاز، به‌خودی‌خود مشکل‌زاست و به گفته کارشناسان موجب بروز سرطان می‌شود چه رسد به آنکه این کودها خودشان از اساس آلوده باشند و تقلبی. خبری که ایرج خسروشاهی نایب‌رییس سابق انجمن کودهای شیمیایی درخصوص آلوده‌بودن کودهایی که از چین به کشور وارد می‌شود؛ عنوان می‌کند، این نگرانی را به همراه می‌آورد که سرب و کادمینیوم‌های موجود در این کودها به خورد میوه‌ها و محصولات کشاورزی تولیدی کشاورزان برود و در نهایت مصرف‌کننده آن را نوش جان کند.
اتفاقاتی که در بازار کود شیمیایی در هشت سال اخیر افتاده به‌طور قطع سودی که در پس پرده واردات این محصول نهفته را تایید کرد. در گفت‌وگو با خسروشاهی بود که متوجه شدیم که ۹۰درصد از کارخانجات کود شیمیایی در هشت سال گذشته تعطیل شده و تولید این محصول از ۳۰۰هزار تن به ۴۰هزار تن کاهش یافته و بر واردات آن به همین میزان افزوده شده است.
در ادامه گفت‌وگوی خسروشاهی با «شرق» را می‌خوانید:
تولید کود شیمیایی امروز که با هم صحبت می‌کنیم چقدر است؟
تولید کود شیمیایی مخصوصا ماکروالمنت‌ها در یک سال گذشته سوپرفسفات ساده بوده و تنها ۴۰هزارتن تولید شده است. مابقی کودهای موردنیاز از طریق واردات تامین شده است.
تولیدات شما چقدر و از چه زمانی کاهش یافته است؟
پیش از سال ۸۴، در کشور بالغ بر ۳۰۰هزارتن کود شیمیایی تولید می‌شد اما سیاست‌های ضدتولید دولت متاسفانه سبب شد امروز تولیدات فقط به یک نوع محصول و در حجم ۴۰هزارتن خلاصه شود.
کارخانجات تعطیل‌شده هم داشته‌اید؟
متاسفانه همه کارخانه‌ها خوابیده‌اند و می‌توان قاطعانه گفت که ۹۰درصد از کارخانه‌ها تعطیل شده‌اند.
از سیاست‌های ضدتولید صحبت کردید. چه سیاستی باعث افت تولید شما شد؟
از آنجا که بخش خصوصی توان خرید تولیدات ما را ندارد همیشه کودهای تولیدی را دولت خریداری کرده و با سوبسید در اختیار کشاورزان قرار می‌داد اما از سال ۸۴ به بعد کم‌کم خریدهای دولت کاهش یافت و ما هم که بازاری برای محصولاتمان نداشتیم ناگزیر به خروج از بازار و چرخه تولید شدیم.
علت جایگزین‌کردن محصولات وارداتی با تولیدات شما چه بود؟
لذتی که در واردات است در تولید نیست. سود نهفته در واردات انگیزه لازم برای این اقدام را فراهم کرده بود.
دولت چقدر یارانه به کود می‌داد؟
پیش از سال ۸۴ کود تولیدی را از ما ۱۷۰تومان در کیلو خریداری می‌کردند و ۵۰تومان در کیلو به کشاورزان می‌فروختند. اکنون نیز با قیمت ۴۰۰یورو از خارج خریداری می‌کنند و کیلویی ۴۰۰تومان به کشاورز می‌فروشند.
شاید دلیل جایگزین‌کردن کود وارداتی، کیفیت تولیدات شما بوده است.
خیر. کیفیت تولیدات ما در سطح مطلوبی بود. شرکت خدمات حمایتی ناظر بر عملکرد ما بود و تولیدات را نمونه‌برداری و کیفیت آن را آنالیز می‌کرد. در هیچ‌کدام از نمونه‌گیری‌ها سرب و کادمینیوم در تولیدات وجود نداشت. اما اکنون جنسی که کشتی کشتی از چین می‌آید را اگر آزمایش کنند به نتیجه دیگری خواهند رسید.
اگر بنا به گفته شما تولید داخل تا این حد افت کرده باشد پس چرا همچنان در جداول گمرک صادرات کود شیمیایی درج می‌شود؟
این کودهای صادراتی، کود اوره است که توسط پتروشیمی‌ها تولید می‌شود. در حالی که کود اوره مورد نیاز کشور دو‌میلیون‌و۷۰۰هزارتن در سال برآورد می‌شود اما تولید این محصول در پتروشیمی بالغ بر چهارمیلیون‌تن است. بنابراین مازاد آنچه در کشور مصرف می‌شود را سالانه صادر می‌کنند که این ارتباطی به تولید کود شیمیایی توسط بخش خصوصی ندارد.
پس یعنی تمام آنچه اکنون در کشور مورد استفاده کشاورزان قرار می‌گیرد محصولات وارداتی است؟
بخشی از محصولات مورد استفاده نیز کودهای تقلبی است. عده‌ای از افراد خاک را به‌صورت گرانول درمی‌آورند و به آن مقداری گرده اضافه می‌کنند و به اسم کود شیمیایی به کشاورزان می‌فروشند. این موضوع هم به کشاورزی کشور ضربه می‌زند و هم به تولید کود شیمیایی.
دولت برای جمع‌آوری محصولات تقلبی و برخورد با متخلفان اقدامی انجام نداده است؟
خیر. تا به حال از این محصولات نه نمونه‌برداری شده و نه برخوردی با آنها صورت گرفته است. این در حالی است که تا پیش از این شرکت خدمات حمایتی بر تمام تولیدات ما نظارت داشت و از کل آنها نمونه‌برداری و سپس خریداری می‌کرد. اکنون متخلفان به صورت آزادانه محصولاتی را روانه بازار می‌کنند که به هیچ عنوان قابل قبول نیست و حتی برای تولیدات کشاورزی کشور با زیان‌هایی همراه است.