تحولات عربستان سعودی

 
د. شملان یوسف العیسی-نویسنده کویت
پادشاهی عربستان سعودی شاهد تحولات پرشتابی است. ملک سلمان بن عبد العزیز و تیمی متشکل از شاهزادگان جوان خاندان حاکم این تحولات را هدایت می کنند… تمامی جنبه های زندگی مردم عربستان سعودی در تحول یاد شده مورد توجه قرار گرفته است. البته، رسانه های عربی و بین المللی تنها به بررسی اصلاحات اقتصادی و راهکارهای شاهزاده محمد بن سلمان جانشین ولیعهد و مسائل مطرح شده در چشم انداز اقتصادی ۲۰۳۰ از جمله خصوصی سازی شرکت “آرامکو” و دیگر بخش های اقتصادی عربستان سعودی پرداختند.
در این مقاله به بررسی تغییرات اجتماعی می پردازیم. کسانی که این روزها به ریاض سفر می کنند متوجه تحول ایجاد شده در زندگی شهروندان عادی می شوند. در این راستا، می توان به طور خاص به باز شدن فضای اجتماعی اشاره نمود به گونه ای که دیگر خبری از سخت گیری های بی مورد سابق نیست. نهادهایی که مسوول این سخت گیری ها بودند محدودتر شده اند و نهاد تخصصی تازه ای موسوم به هیات “تفریحی” ایجاد شده است. فعالیت این نهاد در راستای امور سرگرمی و تفریحی جوانان عربستان سعودی که بخش اعظم جمعیت کشور را تشکیل می دهند تعریف شده است. این نهاد در تاریخ ۷ می ۲۰۱۶ میلادی راه اندازی شد و مسئولیت توجه به فعالیت های سرگرمی و تفریحی را به عهده دارد. تاسیس چنین نهادهایی با چشم انداز ۲۰۳۰ عربستان سعودی همسویی دارد. برگزاری نمایش ها و تئاترهای کمدی از جمله فعالیت های نهاد یاد شده است. جوانان عربستان سعودی در این نمایش ها مسائل و مشکلات جامعه را در قالب طنز مطرح می کنند. مرکز هنرهای تجسمی هم یکی دیگر از این فعالیت هاست که در عربستان سعودی چندان شناخته شده نبود اما امروز، پا به عرصه ظهور گذاشت.
فعالیت های دیگری در بخش موسیقی و هنری هم در ریاض به چشم می خورد که با استقبال بی سابقه مردم روبرو شده و حتی بلیت ها در بازار سیاه به دو برابر قیمت اصلی معامله می شوند.
نکته مثبت در ارتباط با نهاد ویژه امور تفریحی این است که فعالیت های آن تنها به شهرهای بزرگ مثل ریاض و جده محدود نمی شود و در بیشتر شهرها و روستاهای کوچک عربستان سعودی هم این فعالیت ها انجام می شود.
همچنین، عربستان سعودی سالانه ۱۲٫۸ میلیار دلار در بخش گردشگری هزینه می کند که رقم کمی نیست. این مبلغ بیانگر گوناگونی فعالیت ها در بخش گردشگری است. نهاد ویژه امور تفریحی در صدد بازتعریف مفهوم شادی و تفریح برای شهروندان و افراد مقیم کشور است.  دو برابر شدن هزینه در امور تفریحی در داخل کشور از ۲٫۹ میلیارد کنونی به ۶ میلیارد دلار از جمله اهداف مورد نظر است.
به نظر نویسنده، حمایت دولت از افزایش میزان مشارکت زنان شاغل از ۲۲ درصد به ۳۰ درصد و افزایش نقش آفرینی زنان در جامعه در کلیه حوزه های اقتصادی و اجتماعی و ورزشی یکی از مهم ترین جنبه های تحول در عربستان سعودی است. در این راستا، نخستین همایش زنان ورزشکار در ریاض برگزار خواهد شد.
گردشگران با حضور در ریاض متوجه کلیه این تغییر و تحولات می شوند، گرچه مدت زمان زیادی از آن نمی گذرد. تعداد رستوران های لوکس در پایتخت عربستان سعودی افزایش چشمگیری داشته است. حالا، دیگر رستوران رفتن دختران و پسران جوانان عادی و قابل قبول شده است و برخی رستوران ها هم از موسیقی ملایم استفاده می کنند.
گسترش آشپزخانه های متحرک (فود تراک) در ریاض هم یکی دیگر از پدیده های تازه است. نکته ای که مایه خوشحالی و امیدواری است این است که دولت اصرار دارد تا جوانان خودشان زمام کارها را به دست بگیرند. به عبارت دیگر، خرید و تمیز کردن و آماده کردن و پختن مواد غذایی و فروش آن به عهده دختران و پسران جوان عربستان سعودی است… ویدیوهایی در شبکه های اجتماعی از بانوان عربستان سعودی منتشر شده که مشغول تهیه و فروش غذا هستند. آنها واقعا از انجام چنین کار پردرآمدی خوشحال هستند. این مساله برای من جای تعجب داشت… طرح آشپزخانه های متحرک در جامعه محافظه کاری مثل عربستان سعودی طرح پیشگامی محسوب می شود.
نمونه های فراوان و قابل ملاحظه فراوان دیگری در این زمینه وجود دارد که تشریح آنها در این مقاله نمی گنجد. به هر حال، کلیه این اصلاحات در راستای رویکرد تغییر و گشایش اجتماعی در عربستان سعودی در قالب ضوابط تعیین شده از سوی ملک سلمان بن عبد العزیز خادم حرمین شریفین قرار دارند. هدف از این اقدامات، تشویق گردشگری داخلی بوده و اینکه مردم پول های خود را در کشورشان خرج کنند.
اما سوال اینجاست که آیا تشویق گردشگری داخلی به معنای کاهش سفر به خارج خواهد بود؟ نکته جالب این است که شهروندان کویتی و عربستان سعودی در هر فرصتی که پیش می آید به خارج از کشور سفر می کنند. آنها، به شکل عام، به دنبال آنچه در کشورشان وجود ندارد هستند اما این تحول شهروندان را تشویق می کند تا در کشورشان هزینه کنند. این امر، موجب بهبود اوضاع اقتصادی هم می شود.
حالا سوالی که مطرح می شود این است که این همه تغییر و تحول در بخش های اجتماعی و اقتصادی در عربستان سعودی به چه معناست؟ بی گمان، این تحولات تاثیر داخلی و خارجی مهمی به همراه دارد. این تغییر در داخل کشور به معنای حرکت جامعه عربستان سعودی به سمت جامعه مدنی همگام با عصر توسعه و دورن معاصری است که در آن، زنان حضور فعالی در تمامی فعالیت های اقتصادی و اجتماعی دارند. همزمان با این تحول، فعالیت های سالم تفریحی نیز برای جذب جوانان و فاصله گرفتن از مواد مخدر انجام می شود. جوانانی هم در این میان هستند که به فعالیت های افراطی و اغراق گویی دینی و تروریسم گرایش پیدا کرده اند. این گروه نیز با چنین فعالیت هایی از این تمایلات فاصله می گیرند.
در بخش خارجی؛ این اقدامات به بهتر شدن چهره کشور در جهان می انجامد. عربستان سعودی، امروزه، تلاش های گسترده ای برای بهبودی وضعیت اقتصادی کشور انجام می دهد؛ از کاهش نرخ نفت گرفته تا تنوع بخشی به منابع درآمد…انجام تحولات و تغییرات اجتماعی و فرهنگی برای رسیدن به اهداف اقتصادی مورد نظر ضروری به نظر می رسد و عربستان سعودی، امروزه، در این مسیر قدم برداشته است.
The post تحولات عربستان سعودی appeared first on الشرق الاوسط فارسی، پنجره ای بسوی جهان ایرانی و دنیای عرب.