بیبیسی،
نسیمه باری (راست) میگوید فضای ناامنی و سخت در ولایتش به او انگیزه داده تا به مشکلات زنان بپردازد و صدایی شود برای زنانی که هر روز قربانی خشونت و سنتهای ناپسند جامعه میشوند
نخستین مجموعه داستانهای کوتاه یک دختر جوان افغان به زبان پشتو در ولایت ناآرام هلمند در جنوب افغانستان چاپ شد.
نام این مجموعه داستان به زبان پشتو «دبلا سیوری» (سایۀ بلا) است. سایه بلا شامل ۱۵ داستان کوتاه است و در ۵۰۰ نسخه از سوی انتشارات میوند به چاپ رسیده است.
نسیمه باری، دختر ۲۴ ساله هلمندی، نویسنده این مجموعه داستان کوتاه میگوید که موضوع داستانهایش عمدتا مشکلاتی است که زنان افغانستان به ویژه در ولایت هلمند با آنها دست و پنجه نرم میکنند. از ازدواجهای زودهنگام، اجباری و پیامدهای آن گرفته تا خشونت علیه زنان و محدودیتهای آموزشی و کاری که برای آنان ایجاد میشود. تمام این مشکلات به گونهای در داستانهای کوتاه نسیمه باری بازتاب یافته است.
فضای جنگ و ناامنی حاکم در ولایت هلمند هم روی داستانهای او بیتاثیر نبوده است. او میگوید: «وقتی این داستانها را مینوشتم صدای شلیک گلوله را میشنیدم.»
مجموعه داستان خانم باری در محفلی با حضور زنان و مردان در سالنی در شهر لشکرگاه مرکز ولایت هلمند رونمایی شد. حضور زنان در محفل رونمایی و نقد کتاب او پر رنگ بود.
شرکتگنندگان در مراسم به بیبیسی گفتند که این کتاب عاری از نقص و کاستی نیست، اما از آنجای که این نخستین مجموعه داستان کوتاه در هلمند است با استقبال گرم اشتراککنندگان روبرو شده است.
عفیفه معروف، رئیس کمیسیون حقوق بشر ولایت هلمند که این کتاب را خوانده است، میگوید: «منتقدان موارد بسیار جزئی آنهم از نگاه ادبی را نقد کردند و گفتند کاستیهای در آن وجود دارد.»
او میگوید: «از نظر من این نقدها زیاد جدی نبود، چون کتاب بسیار ساده نوشته شده و داستانهای خیلی جالب در آن گنجانده شده است.»
خانم معروف میگوید که این کار، فقط چاپ یک کتاب نیست، بلکه جسارت در مقابل ظلمهایی است که در برابر زنان در این ولایت صورت گرفته و داستانهای این زنان توسط نسیمه باری نوشته شده و ادامه یافته است و به شکل یک مجموعه داستان کوتاه درآمده است.
او میگوید که این کتاب وضعیت خانمها را در ولایت هلمند و رسم و رواجی را که در مغایرت با شریعت قرار دارد برجسته کرده است. این کتاب نشان میدهد که چطور افراد درباره قتل و ضرب و شتم زنان خود تصمیم میگیرند.
خانم معروف ( نفر دوم سمت چپ) این کتاب در حقیقت ایستادگی در مقابل ظلمی است که علیه زنان جریان دارد
رئیس دفتر کمیسیون مستقل حقوق بشر هلمند میگوید که منتقدان پیشنهاداتی برای اصلاح کتاب داشتند، مثلا درباره یکی از داستانهای «سایه بلا» آنان معتقد بودند که بعد از دفن جسد دختری بنام جمیله باید داستان ختم میشد، اما نسیمه باری کوشش کرده برگشت مادر جمیله را از گورستان به سوی روستایش به تصویر کشد.
خانم معروف میگوید: «به نظر من که این داستان را با دقت خواندهام، ادامه داستان بیمورد نیست، نویسنده ناچاری و بیچارگی این زن را نشان میدهد که دخترش به قتل رسیده، هیچ توان ندارد، هیچ کس از او دفاع نمیکند، این قتل را یک پدیده جرمی نمیدانند و بر عکس به قاتل برائت داده (بخشیده) میشود. این خانم با بسیار سختی از جایش بر میخیزد و با گامهای بسیار آهسته دوباره به طرف قریه حرکت میکند.»
به گفته خانم معروف، نسیمه باری در یکی دیگر از داستانهایش از دختر دانش آموز کلاس ۱۱ سخن میگوید که برادر جوانش کوشش میکند مانع رفتنش به مکتب شود، اما پدر دختر به پسر جوان خود میگوید من نسبت به تو شجاع و با غیرت هستم و دخترم دختر خوبی است و من به او اجازه دادم که به مکتب برود. اینها موضوعاتی هستند که در زندگی زنان بسیار مهم هستند و در داستانهای این کتاب به گونهای گنجانده شده که توجه خواننده را جلب کند.
رئیس کمیسیون مسقتل حقوق بشر هلمند میافزاید که بهبود موارد حقوق بشری خصوصا درباره زنان در داستانهای این کتاب خیلی خوب برجسته شده است. این کتاب در حقیقت ایستادگی در مقابل ظلمی است که علیه زنان جریان دارد و به مردم توصیه میکند که باید بر زنان ظلم نکنند و زنان حق کار، حق مکتب رفتن، حق زندگی و حق تصمیم گیری درباره ازدواج را دارند.
مشکلات و ناهنجاریهای اجتماعی که در داستانهای کوتاه خانم باری برجسته شده، نه تنها در ولایت جنوبی هلمند بلکه در مناطق مختلف افغانستان گریبانگیر زنان است. نسیمه باری، نویسنده این مجموعه داستان کوتاه میگوید که فضای ناامنی و سختی در ولایتش به او انگیزه داده تا به مشکلات زنان بپردازد و صدایی شود برای زنانی که هر روز قربانی خشونت و سنتهای ناپسند جامعه میشوند.
نسیمه باری مکتب و دوره پیشدانشگاهی را در پاکستان خوانده و اکنون دانشجوی رشته پزشکی در یکی از دانشگاههای خصوصی شهر لشکرگاه مرکز ولایت هلمند است.
او ضمن اینکه داستان مینویسد، در یک رسانه محلی کار میکند و فعال مدنی و حقوق زنان هم هست. او از کودکی داستان میخوانده و این باعث شده که به نوشتن داستان رو بیاورد. «سایه بلا» نخستین مجموعه داستان کوتاه او است که به چاپ رسیده است. او میگوید پیش از این داستانهای زیادی را از زبان اردو به پشتو ترجمه کرده که هنوز منتشر نشده است.