مرد انقلابی و ابزار کارش

می‌گویندوقتی لنین مردسربازِ مراقب جسد به رفیقش می‌گفت:من نمی‌خواستم باور کنم.رفتم جلوآنجایی که او خوابیده بوددر گوش او فریاد زدم:ایلیچ! استثمارگران آمدند!تکان نخورد.و من باور کردم که مرده است. از سرودۀ «در رثای لنین»، برتولت برشت، ترجمۀ شهاب برهان در زمانی که «چپ» در ایران بیش از پیش از آموزه‌های لنین و بُلشِویسم فاصله گرفته است، وظیفۀ خود می‌دانیم که به معرفی و بازنشر آثاری بپردازیم که بیش از همه به بن‌مایه‌های منطقی پراتیک لنین و بلشویسم ــ در حکم یگانه منش انقلابی ــ اشاره دارد.بلشویسم در عصر حاضر، به‌ویژه در ایران، آن منطق و منشی است که ما را وامی‌دارد در برابر انقلاب مخملی سبز سال 88 بایستیم، نه به آن دلایل ابتدایی که در آن جنبش کارگران حضور نداشتند (یا داشتند). حمایت چپ از جنبش سبز برآمده از منطق دوگانه‌ساز سرمایه‌داری متعارف/نامتعارفی است که در سطح تحلیلی همراه با کنار گذاشتن یا سبک شمردن مقولۀ امپریالیسم به نتیجۀ سیاسی‌ای جز سرنگونی نمی‌انجامد. تصور مِنشِویکی از سرمایه‌داری شدن روسیه بی‌شباهت به تصور چپی که سرمایه‌داری ایران را نامتعارف می‌خواند نیست. این نگاه غیرتاریخی و مبتذل را می‌توان در منش تاریخی‌ای که منشویسم در ابتدای قرن بیستم نمایندگی‌اش می‌کرد مشاهده کرد. به قول لنین، احساس طبقۀ کارگر یک چیز است و منافع آن چیز دیگری؛ من طرفدار منافع آن هستم. بلشویسم آن منطق و منشی است که ما را وامی‌دارد تا از یک سو در برابر وسوسۀ سرنگونی در خیزش دی‌ماه ایستادگی کنیم و از سوی دیگر رفقایمان را به کار در حوزه‌ها فرابخوانیم، یعنی طرف منافع طبقۀ کارگر، و نه احساس آن، را بگیریم؛ آن منشی است که به ما کمونیست‌ها می‌گوید کی و کجا ضربه را وارد کنیم یا دست نگه داریم.بلشویسم را نمی‌شود فقط رویکردی تاریخی به پدیدۀ تاریخی مشخصی پنداشت، بلکه بلشویسم منطق پیشبرندۀ پرولتاریا و کمونیست‌ها و یگانه منش انقلابی‌ در دوران سرمایه‌داری است، بلشویسم رئال‌پلیتیک تاریخی است. بلشویسم نه عصری تاریخی و اعمالی تاریخی است که مربوط به گذشته است و نتیجتاً دخلی به امروز ندارد و نه، مانند لنینیسم مکانیکی، رونوشتی است از گذشته در زمان حال. بلشویسم تحلیل مشخص کمونیستی از شرایط مشخص است، پیدا کردن حلقۀ کانونی زنجیر در میان حلقه‌های زنجیر است تا بتوان با گرفتن تصمیم درست به طرف حلقۀ بعد پیش رفت. در نتیجه، وظیفۀ خود می‌دانیم که بلشویسم را رساتر از گذشته فریاد بزنیم.بخشی از کتاب تاریخ روسیۀ شوروی نوشتۀ ای اچ کار را به همین مناسبت انتخاب و تایپ کردیم. تاریخ روسیۀ شوروی در سه جلد به بررسی چگونگی شکل‌گیری کشور شوراها و روابط اقتصادی و روابط خارجی آن در دوران نوپایی‌اش می‌پردازد. ترجمۀ این سه جلد را مترجم چیره‌دست، نجف دریابندری، بر عهده داشته است و این مجموعه در سال 1371 در تهران به چاپ رسیده است. کتاب پیش رو بخش اول جلد اول است با نام «مرد انقلابی و ابزار کارش»، که اشاره دارد به «لنین و حزبش».