✅١. سالهاست كشورهاى غربى در پى اين سوال هستند كه چرا دموكراسى غربى در خاورميانه شكل نميگيرد اما نكته اى كه در اينجا نهفته است اين است كه شايد دموكراسى غربى با فرهنگ و مناسبات سياسى اقتصادى اين كشورها سازگار نباشد.
✅٢. هدف و انتظارات از اصلاحات نبايد تبديل شدن به يك دموكراسى غربى باشد بلكه بايد پيشرفت جامعه مدنى و باز شدن فضاى سياسى هدف قرار بگيرد حتى اگر هيچ شباهتى به دموكراسى غربى نداشته باشد.
عدم وجود بستر فرهنگى مناسب براى پياده سازى دموكراسى غربى را ميتوان در اقدامات شاه ايران مشاهده كرد
✅٣. شاه به دليل فشارهاى خارجى مجبور بود اصلاحات سياسى محدودى اما در جهت منافع خود، را در حكومت جاى دهد.
اما اشتباه او آنجا بود كه بدون شناخت از جامعه براى اين امر تلاش ميكرد و نه تنها افراد مذهبى را در قدرت جاى نداد بلكه اصلاحات داخل حكومتش هم بر ضد منافع آنها بود.
✅٤. تنها كشور خاورميانه كه در طى دهه هاى اخير توانست دموكراسى را با شيوه صحيح در خاورميانه پايه گذارى كند ايران در دوره #محمد_خاتمى بوده است.
خاتمى تعريف جديدى از #دموكراسى را به دنيا معرفى كرد كه هرچند بسيار متفاوت از دموكراسى غربى بود اما به هيچ وجه در تناقض با آن نبود.
✅٥. خاتمى از يك سو توانست با " گفتكوى تمدن ها" پلى باشد ميان خاورميانه و غرب براى تامين منافع خارجى ايران و از سوى ديگر با "دموكراسى اسلامى" پلى بود ميان تندروهاى داخلى و جامعه مدنى در جهت منافع داخلى.
✅٦. روش #خاتمى براى #دموكراتيزاسيون اثبات كرد در خاورميانه و در يك كشور اسلامى هم ميتوان به دموكراسى رسيد، هرچند كه هزينه اش "استراتژى دو قدم به جلو، يك قدم به عقب" و كند بودن سرعت دموكراتيزاسيون باشد.
✅٧. اين نوع از دموكراتيزاسيون، بدون خشونت و در آرامش، #ايران را به كشورى منحصر به فرد در خاورميانه بدل كرد و پيام روشنى به ساير كشورهاى منطقه داد تا براى باز شدن فضاى سياسى كشورشان جاى دموكراسى غربى در پى دموكراسى اى باشند كه با فرهنگ و مناسبات سياسى اقتصادى آن كشور هماهنگ باشد.