سخنگوی نهاد نظامی سپاه پاسداران در مصاحبه با روزنامه اعتماد مدعی شده ۷۰ تا ۸۰ درصد شرکت‌های بزرگی که رقیب سپاه هستند وابستگی سیاسی به جریان ملی – مذهبی دارند.
این ادعای عجیب در حالی مطرح شده است که امروز سپاه پاسداران به نظر بسیاری از تحلیل گران به بازیگر مهم و اثرگذار اقتصاد ایران تبدیل شده است. بازیگری که به دلیل رانت ناشی از امتیازهای حکومتی باعث شده بخش خصوصی در کشور تضعیف شود.
سردار رمضان شریف در مصاحبه خود با این روزنامه اصلاح طلب در مورد رقابت ملی-مذهبی ها با شرکت های سپاه آورده است:”۷۰ تا ۸۰ درصد شرکت‌های بزرگی که رقیب ما هستند وابسته به ملی – مذهبی‌ها هستند. شرکت‌های بزرگ ملی – مذهبی پروژه می‌گیرند و کسی هم از آنها هیچ سوالی نمی‌کند اما همه سپاه را تخریب می‌کنند. بارها سردار قاسمی، فرمانده پیشین و سردار عبداللهی، فرمانده فعلی قرارگاه خاتم‌الانبیا اعلام کرده‌اند که کمتر از۳ تا ۵ درصد پروژه‌های عمرانی کشور در اختیار سپاه قرار دارد. علت این هجمه‌های گسترده علیه سپاه، فنی و اقتصادی نیست. بهتر است وابستگی جریانی سایر پیمانکاران بررسی شود.”
این ادعا در حالی طرح شده است که به نظر می رسد نیروهای ملی-مذهبی کشور نه تنها در مناقشات سیاسی بلکه در مسائل اقتصادی کشور نیز از سوی نهادهای نظامی متهم ردیف اول هستند.
نگاه امنیتی حاکمیت به جریان ملی-مذهبی نه تنها باعث شده از توان این جریان برای اداره سیاسی کشور استفاده نشود بلکه نسبت به نیروی تخصصی جریان ملی-مذهبی در پیشبرد طرح های عمرانی و اقتصادی اجحاف شود.
در سال های اخیر سیطره سپاه بر اقتصاد کشور با انتقادهای جدی مواجه شده است. به ویژه اینکه سپاه در برخی از طرح های اقتصادی مهم به دلیل عدم توان تخصصی بازدهی مناسب نداشته است و ضرر اقتصادی فراوانی به کشور تحمیل کرده است. این انتقادها حتی از سوی برخی از چهره های مطرح جریان اصولگرا مانند احمد توکلی، محسن رضایی و علی مطهری به صراحت بیان شده اند.
یکی از مهم ترین انتقادها به سپاه پاسداران به حاشیه راندن بخش خصوصی و عدم تمکین به اصل رقابت است. این رویکرد باعث شده فضای اقتصاد کشور که باید بر مبنای رقابت عادلانه میان شرکت های بخش خصوصی قرار بگیرد به فضای امنیتی تبدیل شود. در این فضای امنیتی شرکت های بخش خصوصی علاقه ای به سرمایه گذاری و پذیرفتن ریسک ناشی از آن را ندارند.
رمضان شریف همچنین در این مصاحبه تلاش کرده مقابله با روند جذب سرمایه گذاری خارجی را به بحث عدم استفاده از نیروی متخصص داخلی پیوند بزند این در حالی است که به اعتقاد منتقدان، سپاه از ابزار اتهام هایی مانند نفوذ بیگانه و خطر امنیتی استفاده می کند تا از رقابت با شرکت های خارجی که در مواردی می توانند از لحاظ اقتصادی با صرفه تر باشند خودداری کند.
خاطرنشان می شود دیروز حسن روحانی در جمع فرماندهان سپاه بخش عمده‌ای از سخنانش را به مسائل اقتصادی سپاه اختصاص داد و تاکید کرد سپاه نباید به عنوان رقیب بخش خصوصی مطرح شود.
متن کامل این گفت و گو به شرح زیر است:
چرا سپاه پاسداران وارد کار اقتصادی شد و چرا این ورود تاکنون ادامه داشته است؟
از ابتدای ورود سپاه به عرصه سازندگی پس از جنگ همواره تلاش ما این بوده که با توجه به توان تجهیزاتی و نیروی انسانی خود به کشور کمک کنیم. با وقوع جنگ تحمیلی سپاه در زمینه مهندسی نیز تجربیات خوبی به دست آورد. با توجه به تخریب گسترده کشور به دلیل هشت سال دفاع مقدس و نیاز کشور به سازندگی از مقام معظم رهبری مجوزی گرفتیم که در عرصه سازندگی فعالیت کنیم. البته در قانون اساسی نیز این مساله پیش بینی شده بود با این حال سپاه اقدام به اخذ مجوز از رهبری کرد.
در این مقطع چه فعالیت‌هایی توسط سپاه انجام شد؟
حضور سپاه در پروژه‌های سازندگی به گونه‌یی که کمتر کسی پیش‌بینی آن را می‌کرد قرین موفقیت‌های بزرگی شد. کار از پروژه‌های کوچک مانند ساخت سد، تونل و جاده شروع شد. کم‌کم این احساس به وجود آمد که پتانسیل‌های بیشتری وجود دارد که دولت‌ها هم به فراخور نیاز خود از آن پتانسیل‌ها استفاده کردند.
با وجود عبور از دوران سازندگی اما فعالیت‌های اقتصادی سپاه نه تنها کاهش نیافت بلکه بیشتر هم شد. آیا قرار نبود تنها در بازسازی کشور کمک کنید؟
توجه داشته باشید که با وقوع تحریم‌ها شرکت‌های خارجی یا پروژه‌های خود را رها کردند یا حاضر به سرمایه‌گذاری در ایران نشدند. به همین دلیل حضور سپاه برجسته‌تر شد. به عنوان مثال پروژه انتقال گاز عسلویه – ایرانشهر به حدی بود که رقیب داخلی نداشتیم.
اما سپاه در پروژه‌هایی نیز به رقابت با بخش خصوصی می‌پردازد. چرا؟
ما در بخش‌هایی ورود می‌کنیم که بخش خصوصی داخلی توان اجرا ندارد یا رقیب‌مان شرکت‌های خارجی هستند.
بنابراین شما با سرمایه‌گذار خارجی رقابت می‌کنید در حالی که اسناد بالادستی کشور تاکید بر جذب سرمایه خارجی دارد. چرا می‌خواهید جلوی سرمایه‌گذاری خارجی را بگیرید؟
سپاه هرگز قصد ندارد جلوی سرمایه‌گذاری خارجی را بگیرد اما جلوی زیاده‌خواهان خارجی را می‌گیریم. حضور آنها با انتقال دانش فنی و آموزش متخصصان ایرانی همراه نیست و صفر تا صد پروژه را خودشان انجام می‌دهند. بد نیست برای مثال به این نکته توجه کنید که چرا از زمان کشف نفت در ایران تا امروز به تازگی پالایشگاه‌های فاز ۱۵ و ۱۶ پارس جنوبی به طور تمام بومی توسط سپاه انجام شده است؟ علت آن این است که هیچ‌وقت خارجی‌ها دانش فنی را به ما منتقل نمی‌کنند. مساله بعدی میزان هزینه‌یی است که آنها برای اجرای پروژه برآورد می‌کنند که این برآورد‌ها چند برابر هزینه‌یی است که سپاه برای انجام همان پروژه نیاز دارد. طبیعی است در این شرایط کارفرما که دولت است ترجیح دهد پروژه با هزینه کمتری به اجرا برسد. کاری که سپاه انجام می‌دهد از عهده شرکت‌های کوچک داخلی بر نمی‌آید.
از عهده شرکت‌های بزرگ که بر می‌آید. چرا با آنها رقابت می‌کنید؟ سردار جعفری، فرمانده کل سپاه سال گذشته گفت سپاه وارد پروژه‌های کمتر از صد میلیون دلار نمی‌شود. چرا برای خود این شأن را قائل می‌شوید که ورودتان را به پروژه‌ها مشروط به چنین امری می‌کنید؟
عموما پروژه‌هایی که ما به آن ورود می‌کنیم به شکلی است که یا در مناطق صعب‌العبور قرار دارد یا به دلایل دیگر ریسک سرمایه‌گذاری بالایی دارد. به همین دلیل است که آنها هم ورود نمی‌کنند. اگر هم وارد شوند هزینه‌هایشان بالاست و باز دولت ترجیح می‌دهد با قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا و قرب‌های آن کار کند.
یک تلقی درباره قرارگاه خاتم این است که پروژه را از دولت می‌گیرد و با قطعه قطعه کردن آن به بخش خصوصی کار را پیش می‌برد. در واقع گویی قرارگاه خاتم بدل به یک هلدینگ اقتصادی بزرگ شده است. آیا این را تایید می‌کنید؟
به نظر من این تلقی درست نیست. در حال حاضر ۱۵۰ هزار نفر در قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا مشغول به کار هستند که بخش عمده آن را فارغ التحصیلان رشته‌های فنی و مهندسی تشکیل می‌دهند. اگر قرارگاهی وجود نداشت اتفاقا باید سپاه مورد سوال قرار می‌گرفت که برای کاهش تورم و بیکاری چه کاری انجام داده است. این نقطه افتخار سپاه است که با وجود تبلیغات گسترده علیه خود همچنان با قدرت به کار ادامه می‌دهد. در همین مدت پیمانکاران متعددی توسط سپاه آموزش دیده‌اند و امروز بعضا رقیب سپاه در پروژه‌ها هستند.
اما این فرمایشات شما نافی نفس رقابت با بخش خصوصی نیست. نفس شکل‌گیری رقابت را قبول دارید؟
رقابت برای گرفتن پروژه‌های بزرگ است و قرارگاه هم با توجه به رزومه و امکاناتش در آن شرکت می‌کند. وزارتخانه‌های مختلف هم که کارفرما هستند موضوع را بررسی می‌کنند. اتفاقا مواردی هم بوده که با وجود شرکت کردن قرارگاه در مزایده یا مناقصه کار به پیمانکار دیگری واگذار شده است.
آیا شکل‌گیری این رقابت به زیان اقتصاد کشور نیست؟
سوال من از شما این است که چرا کسی عقبه سیاسی شرکت‌های بزرگی را که رقیب سپاه هستند پیگیری نمی‌کند؟
مگر عقبه سیاسی این شرکت‌ها چیست؟
۷۰ تا ۸۰ درصد شرکت‌های بزرگی که رقیب ما هستند وابسته به ملی – مذهبی‌ها هستند. شرکت‌های بزرگ ملی – مذهبی پروژه می‌گیرند و کسی هم از آنها هیچ سوالی نمی‌کند اما همه سپاه را تخریب می‌کنند. بارها سردار قاسمی، فرمانده پیشین و سردار عبداللهی، فرمانده فعلی قرارگاه خاتم‌الانبیا اعلام کرده‌اند که کمتر از۳ تا ۵ درصد پروژه‌های عمرانی کشور در اختیار سپاه قرار دارد. علت این هجمه‌های گسترده علیه سپاه، فنی و اقتصادی نیست. بهتر است وابستگی جریانی سایر پیمانکاران بررسی شود.
سوال دیگری که در بین بخش خصوصی بسیار مطرح می‌شود نحوه تامین ماشین‌آلات و تجهیزاتی است که قرارگاه در اختیار دارد. گاهی گفته می‌شود سپاه برای خرید ماشین آلات به ویژه از شرکت‌های دولتی با رانت ویژه‌یی این کار را انجام می‌دهد. درباره سلامت قراردادهایی که می‌بندید توضیح دهید.
تامین تجهیزات ما کاملا سالم است و از هیچ رانتی استفاده نمی‌کنیم. در سپاه آدم‌های تیزهوشی هستند که کلاه سرشان نمی‌رود. ما امروز تجهیزات منحصر به‌فردی داریم که برای خریدشان فکر داشته‌ایم نه رانت.
در حال حاضر میزان بدهی دولت به سپاه چقدر است؟
این را باید مسوولان قرارگاه خاتم الانبیا بگویند اما بنده در این حد اطلاع دارم که تمامی دولت‌ها به قرارگاه خاتم بدهکار بوده‌اند. از طرفی ما آخرین پیمانکاری هستیم که می‌توانیم طلب‌مان را وصول کنیم.
چندی پیش خبری منتشر شد که بر مبنای آن امکان ورود قرارگاه خاتم‌الانبیا به پروژه آزادراه تهران – شمال مطرح شد. آیا بنا دارید با توجه به درخواست دکتر روحانی از سپاه به این پروژه ورود کنید؟
درباره تهران – شمال دقیقا حضور ذهن ندارم اما اخیرا صحبت‌هایی مطرح شده و قرار شده که سپاه برآورد خود را برای اجرای این پروژه به وزارت راه و شهرسازی ارائه کند.
برآورد کلی شما از دیدار با رییس‌جمهور چیست؟
امروز آقای دکتر روحانی نکات جدیدی را طرح کردند. ایشان به دلیل اشراف به فعالیت‌های سپاه به دلیل نمایندگی از رهبری در دبیرخانه شورای امنیت و شناختی که از فعالیت‌های سپاه دارند به ویژه شناختی که در مدت اخیر به دست آمده در اولین حضورشان بین فرماندهان سپاه به عنوان رییس‌جمهور ضمن تایید فعالیت‌های سازندگی سپاه درخواست مشارکت جدی سپاه در حوزه‌های کمک به تولید کالا و معیشت مردم و همین‌طور مبارزه با قاچاق کالا و ارز که یکی از موانع جدی راه افتادن تولید و کار در کشور است را هم مطالبه کردند که فرمانده کل سپاه در حوزه سازندگی گفتند کماکان در خدمت دولت هستیم. در بخش دوم نیز گفتند که به محض تدوین آیین‌نامه‌ها و طی شدن مراحل قانونی با تمام توان در خدمت دولت هستیم تا شعار حماسه اقتصادی محقق شود.