حالا دیگر صحبت از هزار روز است. هزار روز از زمانی مهدی کروبی، میرحسین موسوی و زهرا رهنورد به حصر افتادند. هزار روز از غروب ۲۵ بهمن ماه سال ۱۳۸۹. از امروز دیگر عددهای حصر ۴ رقمی می‌شود و هیچ معلوم نیست که درهای زندان خانگی به روی رهبران جنبش سبز باز می‌شود. میرحسین موسوی و زهرا رهنورد در خانه خودشان زندانی‌اند و مهدی کروبی در خانه امن وزارت اطلاعات. دور از آفتاب و هوای آزاد. هیچ کدام از این سه نفر از حقوق بدیهی یک زندانی برخوردار نیستند. هیچ رویه قضایی درباره آنها اعمال نشده است. نه دادگاهی. نه اتهام رسمی و حقوقی. نه نهاد یا شخصیتی که مسوولیت حصر آنها را به عهده بگیرد. همه چیز در هاله‌ای از ابهام. معما گونه و حل نشده. حالا که هزار روز گذشته است و فضای سیاسی کشور هم به واسطه روی کار آمدن دولت حسن روحانی تا حدودی تغییر کرده است، انتظار‌ها برای رفع حصر از رهبران جنبش سبز بیش از گذشته است اما آیا می‌توان خوشبین بود؟ پاسخ محمد تقی کروبی فرزند مهدی کروبی به این سوال منفی است. او در گفتگو با جرس معتقد است که نه خوشبین و نه بدبین است و حل موضوع حصر را در گرو وقوع مجموعه‌ای از تحولات می‌بیند. کروبی با این حال از دولت انتظار دارد که به تعهد خود برای دفاع از حقوق و آزادی‌های اساسی شهروندان پایبند باشد و در حد حیطه مسوولیت‌اش برای رفع حصر تلاش کند.
درباره وضعیت جسمی آقای کروبی گزارشهای نگران کننده ای منتشر می شود و ظاهرا مشکلات سلامتی ایشان افزایش پیدا کرده است. وضعیت کنونی ایشان در حال حاضر چگونه است؟
متاسفانه وضعیت سلامت ایشان به دلیل کمبود هوای آزاد و نور آفتاب مناسب نیست و به تازگی هم از درد مفاصل و دیسک کمر احساس ناراحتی داشتند. چند روز پیش امنیتی ها ایشان را برای انجام معاینات و آزمایش هایی به بیمارستان لاله بردند که نتایج آن حکایت از ابتلا به پوکی استخوان دارد. تیم معالج ایشان تاکید کردند که شرایط نگهداری فعلی به شدت برای ایشان خطرناک است و برای روند درمانی دستورهایی دادند که منوط به تمکین مقامات امنیتی است و متاسفانه تاکنون محقق نشده است.
یعنی در حال حاضر پرونده پزشکی ایشان در اختیار پزشک معتمد خانواده قرار دارد؟
پرونده پزشکی ایشان بعد از بستری شدن در مرکز قلب تهران به خانواده داده شد. با این حال اصرار بر حبس پدرم در خانه امن اطلاعات که اداری بوده و امکان بهره گیری از نور آفتاب و هوای آزاد در آن وجود ندارد، معضل اصلی ماست.
آیا برخوردهای امنیتی بعد از روی کار آمدن دولت آقای روحانی تغییری نکرده است؟
در زمان آقای مصلحی یکی از معاونت های وزارت به طور مستقیم مسئولیت حصر آقای کروبی و اقای موسوی و خانم رهنورد را به عهده داشتند و دو خانواده می دانستند که برای پیگیری برخی از مسائل مانند روند درمانی باید با چه کسی صحبت کنند. اینکه پیگیری و صحبت با این شخص نتیجه ای هم بدنبال داشت بحث دیگری است اما بدنبال روی کار آمدن وزیر محترم اطلاعات این شخص برکنار شده و تاکنون فردی جایگزین او معرفی نشده و همین آشفتگی معضل خانواده ها را دو چندان کرده است. با این وجود باید گفت که رفتار ماموران مکان حصر نسبت به گذشته تغییر کرده است.
در حال حاضر آیا مقامی از طرف وزارت اطلاعات به عنوان مسوول حصر تعیین نشده است؟
شنیدیم که فردی تعیین شده است اما وی تاکنون هیچ گونه ارتباط با خانواده و یا پدرم برقرار نکرده است. به همین دلیل خانواده برای پیگیری مسائل ابتدایی دچار سردرگمی است.
اطلاع دارید فردی که پیشتر از سوی نهادهای امنیتی تعیین شده بود در چه محدوده ای اختیارات داشت؟
لازم است من ابتدا این توضیح را بدهم که تاکنون که نزدیک هزار روز از حصر می گذرد هیچ یک از مسؤولان سیاسی و قضایی کشور با آقای کروبی و آقای موسوی و خانم رهنورد دیدار نکرده اند. تنها یک مقام امنیتی تعیین شده بود که او هم مسوولیت نگه داری عزیزان ما در حصر را به عهده داشته است. به عبارت ساده تر پرونده حبس و حصر رهبران و فرزندان در حوزه کاری او بوده است، این فرد ظاهرا معاون وزیر هم بود. راستش نمی دانیم دامنه اختیارات اش تا کجا بوده اما فراموش نکنیم این پرونده زیر نظر نهاد اصلی قدرت اداره می شود.
آیا در حال حاضر ملاقات های خانواده با آقای کروبی به صورت مرتب انجام می شود؟
بله، مدتی است که ملاقات فرزندان به استثنای حسین آقا به صورت هفتگی انجام می شود.
نحوه رفتار مقام های امنیتی در حال حاضر چگونه است؟
رفتار آنها در طول این هزار روز تابع شرایط کشور بوده است. زمانی رفتار آنها بسیار ناشایست و مشمئز کننده بود و زمانی دیگر معقول و عادی.فقدان به رسمیت شناختن آنها بعنوان زندانی رسمی موجب سلیقه ای عمل کردن ماموران در مقاطع مختلف شده است. برای مثال در یک دوره به مدت ۴ ماه ارتباط پدرم با کل اعضای خانواده قطع شد و حتی نمی دانستیم او در چه وضعیتی قرار دارد. با این حال از اردیبهشت ماه امسال نحوه ملاقات ها و دیدار خانواده ها یک نظمی پیدا کرد که می توان گفت نسبت به گذشته بهتر شده است.
یعنی این تلقی را می شود داشت که بهتر شدن برخوردها به دلیل تغییر دولت است؟
قطعا این مساله بی تاثیر نبوده است. البته واقعیت این است که قبل از روی کار آمدن دولت هم برخوردها تا حدودی بهتر شده بود اما بعد از انتخابات و تغییر فضا در سطح کشور، نحوه برخورد ماموران هم معمولا بهتر شده. البته اتفاق های تلخی هم در این ایام افتاده که مهم ترین آن مربوط به برخوردهای ماموران با فرزندان محترم مهندس موسوی در روز عید غدیر بوده است.
در جریان هستید که بعد از انتخابات، از آقای روحانی انتظار برای رفع حصر وجود دارد اما هنوز موضع مشخص و واحدی از سوی دولت در این زمینه ابراز نشده است. وزیر دادگستری هم به تازگی گفته که دولت در موضوع حصر دخالت نمی کند حال آن که شخص آقای روحانی پیشتر نسبت به حل این موضوع ابراز امیدواری کرده بود. شما به طور مشخص چه انتظاری از دولت در زمینه رفع حصر دارید؟
ساختار حقوقی حکومت ایران به گونه ای است که نمی توان از دولت و شخص آقای روحانی در بسیاری از امور انتظار داشت اما می توان شفاف و صحیح سخن گفتن را از دولت انتظار داشت.امروز از دولت انتظار می رود که به طور شفاف بگوید آیا در شورای عالی امنیت ملی تصمیمی مبنی بر حصر آقایان کروبی و موسوی گرفته شده یا نه؟ اگر پاسخ مثبت است دامنه این تصمیم چه بوده؟ مبنای حقوقی آن بر چه اساسی استوار است؟ دستگاه قضایی که می گوید در این موضوع ورود نکرده و این موضوع در حوزه اختیارش نیست. حالا سوال این مطرح است که آیا شورای عالی امنیت ملی در دوره دولت جدید مسئولیتی در قبال حصر پیدا کرده یا خیر؟ ما هنوز جواب این سوال را هم نمی دانیم. ببینید ۶ عضو شورا عالی امنیت ملی از اعضای دولت فعلی هستند و طبیعی است که اگر این پرونده در شورا مطرح باشد، دولت در قبال ان مسئول است. در مجموع باید بپذیریم که دولت آقای روحانی نسبت به حقوق تک تک آحاد مردم ایران مطابق قانون اساسی متعهد است.
آیا این انتظار به معنای درخواست از دولت برای رفع حصر است؟
من اصلا چنین سخنی نمی گویم و چنین درخواستی از دولت اقای روحانی نداریم. پدر دستور داده در قبال رفتار حکومت حق رایزنی و درخواست نداریم اما یادآوری مسئولیت حقوقی و رعایت قوانین از سوی حاکمیت بحث دیگری است. اما انتظار داریم که دولت راستگویان تصمیم حاکمیت را شفاف بیان کند. دیگر اینکه نحوه نگهداری عزیزان در حصر بر عهده وزارت اطلاعات دولت است. وظیفه اطلاعات راستگویان است که آقای کروبی را در منزل خود اش حبس کنند. چه معنی دارد که ایشان را ساختمان وزارت اطلاعات نگه داری می کنند؟ برخوردها ی قهر آمیز با فرزندان مهندس موسوی چه معنا دارد؟ این مسئولیت ها به عهده دولت است و دولت نمی تواند از زیر بار اینها شانه خالی کند.
پیامی به تازگی از سوی آقای کروبی منتشر شد مبنی بر این که ایشان برای برگزاری دادگاه اعلام آمادگی کرده بودند. فکر می کنید اگر موضوع از طریق دولت و شورای عالی امنیت ملی قابل حل نباشد، این موضوع امکان بررسی از مسیر قضایی و ارجاع پرونده به دادگاه را پیدا می کند؟
مرجع تصمیم گیر در این زمینه قوه قضاییه است. متاسفانه رویه کشور در این حوزه به گونه ای رقم خورده که دستگاه قضا دخیل نشده. در مورد حصر این عزیزان تاکنون هیچ مقامی مرجع تصمیم گیر را اعلام نکرده است. پدرم اعلام کردند که بهتر است حکومت او را به زندان اوین منتقل کند. این آمادگی به چند دلیل است. اول این که اگر در اوین بودند حداقل از حقوق یک زندانی بطور مستمر برخوردار بودند. دوم این روال قضایی در مورد شان طی شود و در یک محاکمه علنی اتهامات مورد نظر حکومت را استماع و پاسخ های مستدل خود را به اطلاع مردم برسانند. پدرم صریحاً در اخرین پیام شان گفتند که داور نهایی خدا است و نسبت به حکم هم اعتراض نمی کنند. فکر می کنم طی شدن روند قضایی را هم برای کشور مفید می داند و هم برگزاری دادگاه را فرصتی برای صحبت با مردم میدانند تا سخنان ناگفته را بگویند و در نهایت وجدان عمومی در باب آن قضاوت کند.
شما به تعهدات و همچنین محدودیت های دولت در زمینه حصر اشاره کردید. روی هم رفته آیا خوشبین هستید که این موضوع در یک بازه زمانی مشخصی به سرانجام برسد؟
من نه بدبین هستم و نه خوشبین. خوشبین نیستم چون از روز اول هم عنوان شد که حصر چند ماه بیشتر طول نمی کشد و بدبین هم نیستم چون تداوم حصر تابع شرایط کشور و باید ها و نباید هاست.
اقای کروبی! برداشت برخی تحلیلگران این است که دولت روی مشکلات سیاست خارجی و اقتصاد تمرکز کرده و روی موضوعات داخلی از جمله موضوع حصر حساسیت کافی ندارد. آیا شما هم این برداشت را دارید؟
برخی در تلاش اند که دولت را به سمت مسائل بین المللی سوق داده و از حل و فصل مسائل داخلی دور کنند. این تصور باطلی است که دولت در عرصه بین المللی فعالانه عمل کند ولی در عرصه های داخلی منفعلانه. این دو موضوع با هم ارتباط تنگاتنگ دارد. دولتی که نفوذ خود را در داخل از دست بدهد در عرصه بین المللی هم توفیق چندانی نخواهد داشت. بنابراین موفقیت بین المللی دولت روحانی منوط به این است که در داخل کشور بتواند قدمهای جدی بردارد و فضای امنیتی امروز را به یک فضای باز سیاسی تبدیل کند. این مساله هم امکان پذیر نیست مگر این که عزیزان ما هر چه زودتر از زندانها آزاد شوند و سپس رهبران جنبش هم از حصر بیرون بیایند.
اطلاع دارید که در حال حاضر دیدگاه آقای کروبی نسبت به دولت اقای روحانی چگونه است؟
آقای روحانی از دوستان آقای کروبی محسوب می شوند، به لحاظ شخصیتی ایشان فردی فهیم و دارای مواضع خوبی هستند. اگر چه به لحاظ تعلق جریانی ایشان عضو جریان اصلاح طلبی نبوده اما فردی مستقل، معتدل و با اصول مشخصی است. پدرم از هر دولتی که با رای مردم روی کار بیاید حمایت می کندو بدنبال پیروزی ایشان اظهار امیدواری کردند که بتوانند مسائل و مشکلات کشور را کاهش دهند. آقای کروبی در پیام اخیر خود بسیار صریح و روشن از آقای روحانی خواسته بودند که به فصل سوم قانون اساسی که مربوط به حقوق شهروندان است توجه ویژه ایی داشته باشند. ایشان تصریح کردند که استبداد در کشور ما نهادینه شده و دولت باید برای نهادینه کردن آزادی ها و حقوق شهروندان اقدام جدی بعمل آورد. من فکر می کنم اشاره ایشان به دوران اصلاحات بود که در آن دوران اصلاح طلبان نتوانستند فصل سوم قانون اساسی را به طور جدی و عملی در کشور نهادینه کنند. لذا روی کار آمدن ایشان را فرصتی برای کشور و مردم می دانند. من فکر می کنم این بخش از پیام آقای کروبی به آقای روحانی اهمیت بسیاری دارد و امیدوارم به آن عمل شود.