محمدرضا ظفرقندی – رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران
از شانزدهم آذرماه ۶۰ سال پیش که اعتراض دانشجویان دانشگاه تهران به روند وابستگی و دیکتاتوری رژیم شاه با سرکوبی خونین و ددمنشانه مواجه شد، هر سال و بدون وقفه این روز تاریخی بعنوان نماد و شاخص حضور دانشجویان در عرصه های سیاسی و اجتماعی اقامه شده و علیرغم تلاشها و برنامه های گوناگونی که در جهت محدودیت، محو و فراموشی این یادمان یا تبدیل و انحراف آن صورت گرفته همچنان ۱۶ آذرماه بعنوان سالروز حضور فعال و انتقادی دانشجویان در صحنه سیاسی کشور و در خاطره دانشگاه ها خودنمایی کرده و نسل به نسل منتقل شده و خواهد شد.
نکته مهم و قابل توجهی که اینجانب در طول ۴۰ سال گذشته بطور مستقیم در این روز بزرگ شاهد بوده و بخاطر دارم این است که شانزدهم آذر ماه همواره شاخص یا میزان الحراره دقیق و واقعی از اوضاع سیاسی و اجتماعی کشور بوده و بسیاری از حقیقت های پیدا و پنهان و نمادهای سیاسی در این روز بصورتی واقعی ارزیابی می شوند. بعنوان مثال وقتی در دوران رژیم پهلوی و در روز شانزده آذر، ما که دانشجوی پزشکی دانشگاه تهران بودیم و دوستانی مانند شهید رحمان دادمان که دانشجوی فنی دانشگاه تهران بودند با هماهنگی هم به اعتراض و تظاهرات می پرداختیم در عرض چند دقیقه با هجوم و سرکوب نیروهای گارد مواجه می شدیم که نشانگر و شاخص دقیقی از شرایط دیکتاتوری و سرکوب رژیم شاه بود.
در مشاهده و خاطره ای دیگر در طول سالیان متمادی وقتی از صبح روز شانزده آذر دانشگاه تهران را در محاصره نیروهای امنیتی و پلیس می دیدیم شاخص و ارزیابی صحیحی از میزان آزادی ها و گفتمان آزاداندیشی و انتقادپذیری دولت در معرض دیدگان و اذهان قرار گرفت.
در منظری دیگر وقتی حضور هرساله و هشت سال متوالی رئیس جمهور محبوب جناب آقای خاتمی در روزهای شانزده آذر در دانشگاه و بحث و گفتگوی ایشان با دانشجویان را مشاهده کرده که خود را در معرض انتقادات و اعتراضات دانشجویان قرار می داد شاخص و میزان الحراره خوبی از درجه احترام ایشان به دانشگاه و دانشجو و نقدپذیری ایشان بوده و در طرف مقابل عدم حضور بی توجهی افراد دیگر نشانه میزان صحت ادعاهای پر طمطراق آنان بوده است.
در معیاری دیگر نوع نگرش مسئولین دانشگاه به مراسم این روز و برگزاری مراسم بصورتی واقعی و طبیعی و توسط خود دانشجویان در مقابل برگزاری مصنوعی و هدایت شده و وارد کردن افرادی از بیرون دانشگاه برای نمایش بعنوان شانزده آذر شاخصی از اعتماد متقابل مسئولین دانشگاه و دانشجویان و میزانی از استقرار واقعی کرسی های آزاد اندیشی در دانشگاه هاست.
با توجه به معیارهای فوق الذکر و بسیاری از شاخص های دیگر که در طول سالیان گذشته و تجربه های طولانی دانشگاه حاصل شده است حقیقتاً روز شانزده آذر میزان الحراره ای دقیق و واقعی از شرایط عمومی و سیاستهای کلی حاکم بر دولتها و بر کشور است.
(این یادداشت با تعدیل هایی، در روزنامه شرق منتشر شده است.)